จะเพราะความเป็นบุคคลสำคัญที่หลายคนรู้จักมักคุ้นกันเป็นอย่างดีหรือจะเพราะเหตุผลอะไรก็สุดแต่จะคิด แต่สำหรับ "พระ ณ สยาม" แล้วต้องบอกว่านี่คือปรากฏการณ์ธรรมดาที่ไม่ธรรมดา เพราะเราได้รับเกียรติไปกระทบไหล่พูดคุย ณ พิพิธภัณฑ์วังวรดิศ หรือที่รู้จักกันดีในนามของ พิพิธภัณฑ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งตั้งอยู่บนถนนหลานหลวง ใกล้ถนนราชดำเนินในช่วงหลายสัปดาห์ที่ผ่านมา กับเจ้าของสถานที่ที่มีนามว่า ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล รองปลัดกระทรวงมหาดไทย
ช่วงบ่ายๆ หลังอาหารมื้อเที่ยงที่เพิ่ง จะผ่านพ้นไปประมาณ 2-3 ชั่วโมง ณ พิพิธ ภัณฑ์วังวรดิศ แม้อากาศในวันนั้นออกจะร้อนอบอ้าวไปบ้างแต่ทันทีที่เราได้ปะหน้ากับ เจ้าของสถานที่ที่ออกมาด้วยภาพแห่งรอยยิ้ม พร้อมกับการกล่าวคำทักทายอย่างเป็นกัน เอง จนทำให้ทีมงานอดรู้สึกประทับใจกับภาพ ที่เห็นไม่ได้ หนำซ้ำยังทำให้ทีมงาน "พระ ณ สยาม" อดรู้สึกตื่นเต้นไม่ได้กับภาพที่เห็น ของบุคคลสำคัญรายนี้ แต่ก่อนจะไปสู่การ พูดคุยสนทนากัน เราลองไปพลิกดูปูมหลังของท่านผู้นี้อีกสักนิดเป็นการนำร่อง
ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล เป็นทายาทเพียง คนเดียวของพล.ต.ม.ร.ว.สังขดิศ ดิศกุล อดีตเสรีไทยในสงครามโลกครั้งที่ 2 และอดีตเอกอัครราชทูตไทยประจำหลายประเทศ มีศักดิ์เป็นเหลนในสมเด็จพระเจ้าบรม วงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สำเร็จ การศึกษาระดับประถมและมัธยมฯจากโรง เรียนสาธิตประสานมิตร จากนั้นจึงติด ตามครอบครัวไปศึกษาต่อในต่างประเทศ ณ โรงเรียนเตรียมทหารคิงส์ ประเทศออสเตรเลีย โดยสำเร็จการศึกษาระดับปริญ-ญาตรีทางวิทยาศาสตร์ และปริญญาโททางด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศจากสหรัฐอเมริกา และยังได้เข้ารับการศึกษาหลักสูตรวิชาประวัติศาสตร์ไทย-ญี่ปุ่น ขณะเดียวกันยังได้ผ่านหลักสูตร "นัก ปกครองชั้นสูง" จากวิทยาลัยมหาดไทย และหลักสูตรวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร รุ่น 2550
ชีวิตการรับราชการของ ม.ล.ปนัดดา เริ่มต้นในกองทัพบก ตำแหน่งอาจารย์สังกัดส่วนการศึกษา กองวิชากฎหมายและ สังคมศาสตร์ โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าฯ ชั้นยศร้อยเอก และเข้าศึกษา หลักสูตรกระโดดร่ม (ส่งทางอากาศ) รุ่นที่ 144 และหลักสูตรชั้นนายร้อยเหล่าทหารม้า จากนั้นจึงได้โอนย้ายเข้ารับราช-การในสังกัดกองการต่างประเทศ สำนักงาน ปลัดกระทรวงมหาดไทย และได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสำคัญๆ หลายตำแหน่ง อาทิ ผู้อำนวยการส่วนนโยบายการเมืองการปกครองและการบริหาร สำนักนโยบายและแผน, รองผู้ว่าราชการ จังหวัดสมุทรสาคร, รองผู้ว่าฯ จังหวัดปทุมธานี, ผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม, ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ ล่าสุดเดือน ตุลาคม พ.ศ.2555 ดำรงตำแหน่งรองปลัดกระทรวงมหาดไทย
ตลอดชีวิตการทำงาน "ม.ล.ปนัดดา" เป็นอีกบุคคลหนึ่งที่ได้รับรางวัลดีเด่นมาก มาย ไม่ว่าจะเป็นข้าราชการพลเรือนดีเด่น กระทรวงมหาดไทย ประจำปีพ.ศ.2532 หรือจะเป็นรางวัลศิษย์เก่าดีเด่น โรงเรียน สาธิตศรีนครินทรวิโรฒ (ประสานมิตร) รางวัล "คนดี ศรีสยาม" จากสหพันธ์รวม ใจไทยทั้งชาติ แต่ที่ถือเป็นเกียรติประวัติสูงสุด เห็นจะเป็นรางวัล "พ่อตัวอย่างแห่งชาติ" ประจำปีพ.ศ.2550, รางวัลเกียรติยศโล่เชิดชูเกียรติ ยกย่องให้เป็นผู้ประพฤติปฏิบัติตนชอบด้วยความซื่อ สัตย์สุจริต ประจำปี 2555 ของสำนักงาน ปปช. ฯลฯ เห็นแค่ประวัติคร่าวๆ คงพอทำให้ใครต่อใครได้เห็นภาพเค้าลางที่ชัด เจนมากขึ้นว่าทำไมเขาคนนี้ถึงไม่ธรรมดา เหมือนดังที่เราได้กล่าวในข้างต้น และเพื่อ ให้เห็นภาพที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้น เราลองตาม ไปฟังรายละเอียดของการสนทนาพูดคุย ที่เรากล้าท้าพิสูจน์ให้ผู้อ่านได้ลองติดตาม รับรองว่ามีสาระแน่นอน
"ที่นี่มีวัตถุโบราณอยู่เยอะ ผู้ที่มาเยี่ยม ชมพิพิธภัณฑ์วังวรดิศ หรือพิพิธภัณฑ์สมเด็จ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สุดแล้วแต่จะเรียกชื่อหนึ่งชื่อใด สถานที่แห่งนี้คุณพ่อ ผมคือ ม.ร.ว.สังขดิศ ดิศกุล เป็นผู้ก่อตั้งขึ้นตามหลักคิดของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่อยากให้คนศึกษาสิ่งของโดยโยงไปถึงความเป็นมา เรื่องของประวัติศาสตร์ ความภาคภูมิใจ แต่จะไม่ค่อยพูดถึงเรื่องราคาหรือว่าวัตถุศึกษา แต่จะเน้นในเรื่องของสิ่งซึ่งเราเรียกว่าคตินิยม คติศึกษา ก็เลยวางสิ่งของไว้ทุกอย่าง สามารถอธิบายได้หมด แต่ถ้าจะถามผมใน ฐานะมัคคุเทศก์ที่นำชมของแต่ละชิ้นว่าเก่าแก่ ราคาค่างวดเท่าไร จะไม่ค่อยได้พูดกันในเรื่องนี้"
ภูมิใจครับที่ทุกวันนี้มีลูกหลานเยาวชนมาเยี่ยมกันเยอะมาก แล้วก็คณะข้าราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจจบ หลักสูตรของหลายๆ กระทรวงไปเยี่ยมชมกันอย่างต่อเนื่อง ผมจึงอยากจะขออนุญาตใช้คำว่าที่นี่เปรียบเสมือนเป็นแหล่งเรียนรู้ในเชิงของความรักชาติบ้าน เมือง ตามทฤษฎีหรือแนวคิดของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพที่ได้ให้ไว้
แค่อารัมภบททักทายคงพอทำให้ผู้อ่านได้เห็นภาพอะไรบางอย่าง ตอนหน้า "พระ ณ สยาม" จะนำผู้อ่านไปสัมผัสตัวตนของท่านรองปลัดกระทรวงมหาดไทยกับบางเรื่องบางราวที่ไม่เคยเปิดเผยที่ไหน มาก่อน อดใจรอตอนหน้า