วันนี้ได้นำภาพพระสมเด็จวัดระฆังแท้ ดูง่าย ตามตำรา องค์งามๆ มาให้ท่าน ได้ชมกันอีกเช่นเคย องค์นี้เป็นพระพิมพ์ปรกโพธิ์เหมือนกับองค์ที่ได้นำมาให้ชม ในตอนที่แล้ว แต่มีขนาดเขื่องกว่าองค์แรกเล็กน้อย ถ้าไม่เอามาเปรียบเทียบกันก็แทบจะไม่รู้ พระองค์นี้ได้มีการลงรักสีแดงคล้ำไว้ รักได้หลุดล่อนออกตาม กาลเวลาและสภาวะแวดล้อมไปบางส่วน ที่ผู้เขียนมักจะกล่าวถึงสภาวะแวดล้อม อยู่เสมอก็เพราะว่า การที่สิ่งของต่างๆได้ถูกสร้างขึ้นในกาลก่อน จะดูว่าเก่ามากหรือเก่าน้อย มีอายุถึงหรือไม่ถึง ก็ไม่ได้ขึ้นอยู่กับกาลเวลาแต่เพียงอย่างเดียว สภาวะแวดล้อมนับว่าเป็นส่วนที่สำคัญด้วย เช่นเดียวกับพระพิมพ์หรือพระเครื่อง ที่ถูกสร้างขึ้น ถ้าเก็บไว้ในสถานที่ซึ่งมีความชื้นและอุณหภูมิสม่ำเสมอชั่วนาตาปี พระก็ย่อมมีสภาพไม่เปลี่ยนแปลงไปมาก ไม่เหมือนกับพระที่อยู่ในสถานที่ซึ่งมีความร้อนและความเย็น สลับกันไปมา พระก็จะทรุดโทรมทั้งผิวและเนื้อดูแล้ว เก่ากว่า ดังนั้นเรื่องของสภาพแวดล้อมที่พระองค์นั้นได้รับ จึงมีความสำคัญต่อ สภาพความเก่าไม่น้อยไปกว่าเรื่องของกาลเวลาที่ผ่านไป
พระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ปรกโพธิ์องค์นี้ ถุกบรรจุกรุอยู่เป็นเวลานานเพราะมีคราบรักที่หลุดล่อนออก และมีคราบกรุปกคลุมเห็นเป็นสีน้ำตาลอ่อน โดยทั่วองค์ ด้านหลังก็เป็นแบบที่เรียกว่า "หลังสังขยา" มีรอยปูไต่อยู่โดยรอบ ธรรมชาติและความเก่าไม่มีร่องรอยพิรุธใดๆให้เห็น พิมพ์ทรงมีความสวยงามด้วยฝีมือการออกแบบที่เป็นเอกลักษณ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัย จึงจัดว่าเป็น พระที่ดูง่ายอีกองค์หนึ่ง
ผู้เขียนขอทำความเข้าใจว่า พระสมเด็จวัดระฆังที่เจ้าพระคุณสมเด็จฯ มีความประสงค์จะสร้างเพื่อการบรรจุกรุ จำนวน 84,000 องค์ ในช่วงบั้นปลายชีวิตของท่านนั้น เนื่องจากต้องสร้างพระให้ได้ตามจำนวนที่กำหนดและทันเวลา จึงได้มีการออกแบบและสร้างแม่พิมพ์ขึ้นใหม่เป็นจำนวนหลายสิบแม่พิมพ์ ไม่ได้ใช้แม่พิมพ์ชุดเดิมมาทำ แต่ได้เอาพระพิมพ์เดิมที่สร้างไว้แล้วมารวมบรรจุกรุด้วยเพื่อให้ครบจำนวน 84,000 องค์ตามที่ได้ตั้งใจไว้ เมื่อแล้วเสร็จก็นำไปบรรจุกรุไว้ตามวัดหรือองค์พระที่ท่านได้สร้างไว้ และกำลังก่อสร้างจวนจะแล้วเสร็จ (พระนอนองค์ใหญ่ที่วัดสะตือ) แม่พิมพ์พระสมเด็จวัดระฆังจึงสามารถแบ่ง แยกได้เป็นสองกลุ่ม กลุ่มแรกคือกลุ่มที่ใช้สร้างพระสมเด็จวัดระฆังตั้งแต่ปี พ.ศ.2409 เรื่อยมา แม่พิมพ์กลุ่มที่สองเพื่อทำพระบรรจุกรุ ซึ่งจะมีความสวย งามกว่า คมชัดกว่าแม่พิมพ์ของกลุ่มแรก
สำหรับพระสมเด็จวัดระฆังองค์นี้ เป็นพระของแม่พิมพ์กลุ่มหลัง ซึ่งมีพิมพ์ปรกโพธิ์รวมอยู่ด้วย พระพิมพ์ปรกโพธิ์มีอยู่สองขนาดที่ไม่แตกต่างกันมากนัก แต่ที่น่าแปลกใจก็คือพระทั้งสองขนาดมีรายละเอียดของพิมพ์ทรง เส้น สายลายพิมพ์ มิติความคมชัดเหมือนกันทุกประการ
เรื่องโดย : อดุลย์ ฉายอรุณ