พระสมเด็จวัดระฆัง ที่นำภาพมาให้ท่านผู้อ่านได้ชมกันในวันนี้ เป็นพระสมเด็จ วัดระฆัง ที่เรียกกันว่า "พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูม" การเรียกพิมพ์นี้ว่า พิมพ์เกศบัวตูม ก็เพราะพระพิมพ์นี้มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างจากพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์อื่นๆ ตรงที่พระเกศขององค์พระ มองดูแล้วเหมือนดอกบัวตูม ซึ่งส่วน ที่เป็นพระเกศจะแบ่งเป็น 3 ชั้น ชั้นแรกจะเป็นฐาน ชั้นกลางจะเป็นตุ้มคล้ายดอก บัวตูม ส่วนชั้นบนสุดจะเป็นเส้นเล็กต่อยาวขึ้นไปแต่ไม่จรดเส้นซุ้ม หากพิจารณาดูให้ละเอียดเชิงศิลปะแล้ว จะเห็นว่าพระพิมพ์เกศบัวตูมนี้ เป็นพิมพ์ที่ได้มีการออก แบบพัฒนาในเรื่องของความสวยงามของพิมพ์พระขึ้นไปอีกขั้นหนึ่ง สำหรับเอกลักษณ์ที่สำคัญของพระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูมในเรื่องของพิมพ์ทรงก็คือ ประการแรก พระเกศดูคล้ายดอกบัวตูมตามที่กล่าวแล้ว ประการที่สอง จะมีพระกรรณที่โค้งเว้าสวยงาม ชัดเจนคล้ายกับพระกรรณของพระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์ ประการสุดท้ายที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของพระพิมพ์นี้ก็คือ จะมีปลายพระบาทซ้ายยื่นออกมาจากใต้พระเพลา ให้เห็นชัดเจนกว่าพิมพ์ใดๆ (ปลายพระบาทซ้ายยื่นออกมา เหมือนกับพระพิมพ์ปรกโพธิ์ ที่พัฒนาจากพิมพ์เกศบัวตูมขึ้นไปอีกขั้นหนึ่ง) นอกจากที่กล่าวแล้วลักษณะทั่วไปของพระพิมพ์เกศบัวตูม ก็จะเหมือนกับพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์อื่นๆ
พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์เกศบัวตูมตามภาพข้างบนนี้ เป็นพระพิมพ์เกศบัวตูม ที่สร้างจากแม่พิมพ์ซึ่งผู้เขียนได้เคยนำเสนอในตอนที่แล้วว่า เป็นแม่พิมพ์ของพระ สมเด็จวัดระฆังกลุ่มที่สอง เรื่องก็มีอยู่ว่า ในการสร้างพระสมเด็จวัดระฆัง เพื่อที่จะบรรจุกรุให้ครบ 84,000 องค์ ซึ่งได้ทำพิธีสร้างและบรรจุกรุเมือปี พ.ศ.2414 นั้น ได้มีการแกะแม่พิมพ์ขึ้นมาใหม่อีกกลุ่มหนึ่งเพื่อให้มีเพียงพอสำหรับการทำพระถึง 84,000 องค์ในเวลาที่กำหนด จึงจัดเป็นแม่พิมพ์กลุ่มที่สองดังที่กล่าว โดย เฉพาะพระที่มีการลงรัก จะเป็นพระที่เคยบรรจุกรุอยู่ทั้งสิ้น พระองค์นี้ได้ลงรักสีแดงและถูกบรรจุกรุไว้ ชิ้นรักได้หลุดล่อนออกบางส่วนตามกาลเวลาและสภาวะแวดล้อม ทำให้เห็นถึงความมีอายุของพระที่สร้างได้ง่ายกว่าพระที่ไม่มีรักหรือล้างรักออก ประกอบกับเป็นรักสีแดงอีก จึงสามารถพิจารณาได้ชัดเจนว่า เป็นพระแท้ (รักสีแดงมีเฉพาะสมัยปลายอยุธยาถึงต้นรัตนโกสินทร์เท่านั้น) พอดูด้านหลังแล้ว ก็ยิ่งชัดขึ้นไปอีก เพราะเป็นหลังที่เรียกว่าหลังสังขยา ปลอมแปลงไม่เหมือน มีรอย ปูไต่รอบองค์พระทั้งสี่ด้าน รอยเส้นๆ คล้ายแผ่นกระดานก็มีให้เห็น จึงไม่มีข้อสงสัยหรือพิรุธอะไรเลยที่พระองค์นี้ จะไม่เป็นพระแท้
เพื่อให้ท่านผู้อ่านซึ่งติดตามคอลัมน์นี้ ดูพระสมเด็จวัดระฆังให้เป็น ผู้เขียนจะได้นำพระสมเด็จวัดระฆังที่เป็นมาตรฐาน รับรองความแท้ด้วยตัวขององค์พระเอง เช่นพระองค์นี้ มาให้ชมกันต่อๆ ไป พระที่เรียกว่า "พระองค์ครู" ได้จะต้องเป็นพระที่ดูง่าย เป็นพระแท้แบบมีเหตุมีผล ไม่ต้องให้ใครใช้ดุลพินิจ พระองค์ นั้นจะต้องสามารถรับรองตัวเองได้ เช่นเดียวกับพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์เกศบัวตูมองค์นี้
เรื่องโดย : อดุลย์ ฉายอรุณ : 08-1813-1701