"เกษตรก้าวไกล" ฉบับนี้เรากลับมาตามต่อเทคนิคการสู้ภัยแล้งของบริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน) หรือ ซีพีเอฟ ซึ่งฉบับที่แล้ว "นายอดิศร์ กฤษณวงศ์" รองกรรมการผู้จัดการอาวุโส ซีพีเอฟ ผู้คร่ำหวอดในวงการเพาะเลี้ยงปลา ได้บอก ว่า ปัจจุบันอุณหภูมิปกติสูงกว่าอุณหภูมิที่เหมาะสมกับการเลี้ยงปลา แล้วนอกจากนี้ปัญหาเรื่องของแหล่งน้ำที่ใช้เลี้ยงปลาลดลง มากทำให้ปลาในกระชังส่งผลกระทบ ซึ่งเกษตรกรก็ต้องเอาใจใส่ดูแลปลาเป็นพิเศษ โดยถ้าอุณหภูมิร้อนจัดต้องทำการลดอุณหภูมิลงเพื่อป้องกันความเสี่ยงปลาน็อก
ส่วนการลดอุณหภูมิให้ปลาในกระชังมีวิธีง่ายๆ คือการใช้สแลนคุมกระชังหรือบ่อ เพื่อ ช่วยควบคุมอุณหภูมิและลดความเครียดจากแสง (light stress) ซึ่งจะทำให้ปลากินอาหาร ลดลง โตช้าและป่วยในระยะต่อไป ส่วนการเลี้ยงปลาในบ่อต้องมีการควบคุมคุณภาพน้ำ โดย ปรับสภาพให้น้ำลึกไม่ต่ำกว่า 1.8 เมตร ทำความขุ่นใส 40-50 เซนติเมตร ทั้งนี้ น้ำที่อุณหภูมิ สูงขึ้น ออกซิเจนที่ละลายในน้ำจะลดลง จึงต้องวัดค่า DO บ่อยครั้งขึ้น
และสำหรับปัญหาเรื่องของน้ำแห้งนั้น "นายอดิศร์" แนะให้เกษตรกรปล่อยปลาในจำนวนที่เหมาะสมไม่เลี้ยงหนาแน่นเกินไป ลากกระชังไปในบริเวณน้ำที่ลึกขึ้น หมั่นทำ ความสะอาดกระชังบ่อยๆ เพื่อป้องกันโรค ต้องกำจัดวัชพืชและสาหร่ายไม่ให้เกาะกระชัง เพื่อให้น้ำไหลได้สะดวก หากมีการเปลี่ยนแปลงสภาพน้ำแนะนำให้ผสมวิตามินซีในอาหารเพื่อลดความเครียด และควรหมั่นสังเกตการกินอาหารของปลาควรควบคุมอย่าให้เหลือมาก อาจแบ่งการให้อาหารเป็น 5-6 มื้อต่อวัน เพื่อกระตุ้นการกินอาหารของปลา
ส่วนเกษตรกรที่เลี้ยงปลาในบ่อถ้าช่วงอาการร้อนจัดควรติดตั้งเครื่องตีน้ำเพื่อช่วยเติม อากาศในน้ำอย่างเหมาะสม และควรเปิดตลอดเวลา โดยเฉพาะในเวลากลางวัน เพื่อให้น้ำ มีการผสมกันตลอดตามแนวลึกของบ่อไม่เกิดการแบ่งชั้นของน้ำ ช่วยให้อุณหภูมิน้ำไม่สูงจนเกินไป นอกจากนี้ ต้องหมั่นตรวจสอบสุขภาพปลาโดยการสุ่มตรวจพาราไซต์ทุกๆ สัปดาห์ และใช้แบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ช่วยย่อยสลายสารอินทรีย์ให้เหมาะสม โดยวัดได้จากค่าของ แอมโมเนียรวมที่ละลายน้ำไม่ควรเกิน 0.5 ppm
สำหรับฉบับนี้ น.สพ.นรินทร์ ร่มลำดวน รองกรรมการผู้จัดการอาวุโส ซีพีเอฟ ผู้ชำนาญการด้านสุขภาพสัตว์ กล่าวเสริมเกี่ยวกับการเลี้ยงไก่ไข่และสุกรในช่วงนี้ว่า "เกษตรกรควรปรับสภาพในโรงเรือนให้มีอากาศที่ดีขึ้น โดยใช้พัดลมช่วยระบายอากาศ พร้อมเพิ่มน้ำหยดให้กับแม่สุกร รวมทั้งขังน้ำในรางอาหาร เพี่อให้สุกรได้ดื่มอย่างสะดวกและเพียงพอ สำหรับกรณีที่อากาศร้อนจัดสามารถติดตั้งสปริงเกลอร์บนหลังคา ซึ่งจะช่วย ลดความร้อนได้ระดับหนึ่ง และอาจติดตั้งสเปรย์น้ำในโรงเรือนเป็นช่วงๆ เพื่อช่วยบรรเทาความร้อนลงได้ แต่ไม่ควรเปิดตลอดเวลา เพราะจะทำให้สุกรป่วยได้ ส่วนการเลี้ยงไก่ไข่นั้น สามารถช่วยลดอุณหภูมิได้ด้วยวิธีการเช่นเดียวกับสุกร โดยเฉพาะการระบายอากาศด้วยการสเปรย์น้ำในโรงเรือน แต่ต้องระวังไม่ให้มากเกินไปจนทำให้พื้นแฉะ และมีกลิ่นก๊าซแอมโมเนีย อนึ่ง ในช่วงอากาศร้อน อาจเกิดปัญหาการขาดแคลนและน้ำไม่สะอาด จึงแนะนำ ให้ใช้คลอรีน 2-3 ppm ผสมในน้ำ เพื่อให้น้ำสะอาดไม่มีเชื้อโรคปนเปื้อน ช่วยป้องกันอาการ ท้องเสียที่อาจเกิดขึ้นกับสัตว์ได้ นอกจากนี้ สามารถเสริมวิตามินซีทางน้ำให้สุกรและไก่ไข่ ได้ เพื่อลดความเครียดจากอากาศร้อนและเพิ่มความต้านทานโรค"
ก่อนจะจบ "น.สพ.นรินทร์" ได้กล่าวทิ้งท้ายว่า "คำแนะนำในการเลี้ยงสัตว์ที่ซีพีเอฟ นำมาถ่ายทอดให้กับพี่น้องเกษตรกร โดยหวังว่าจะช่วยลดผลกระทบจากภาวะอากาศเปลี่ยนแปลงในปัจจุบัน จากการนำเทคนิควิธีการเหล่านั้นไปปรับใช้อย่างเหมาะสม อย่างไร ก็ตาม การเลี้ยงสัตว์ให้มีประสิทธิภาพและยั่งยืนนั้น ขึ้นอยู่กับความเอาใจใส่ของเกษตรกรเป็นสำคัญด้วย"
เป็นไงบ้าง เทคนิคการสู้ภัยแล้งสำหรับผู้ที่เลี้ยงปลาทั้งในกระชังและบ่อ แต่อย่างไรก็ตาม เกษตรกรควรหมั่นสังเกตปลาที่เลี้ยงให้ดี หากมีอะไรผิดปกติต้องรีบแก้ไขทันที หรือหากแก้ไขไม่ได้ก็ควรปรึกษาผู้รู้หรือนักวิชาการทันทีเพื่อป้องกันความเสียหายอันจะเกิดขึ้น