รายงานพิเศษ

ภายหลังพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) เข้าแถลงนโยบายต่อสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2557 ที่ผ่านมา ถือเป็นวันเริ่มต้นทำงานในฐานะรัฐบาลอย่างเต็มตัว พร้อมลงพื้นที่ตรวจน้ำท่วมที่จังหวัดสุโขทัย ท่ามกลางความหวัง และการต้อนรับอย่างอบอุ่นทั้งจากข้าราชการ พ่อค้า และประชาชนในพื้นที่

และหนึ่งเสียงของความคาดหวังดังกล่าว คือเสียงของคนท้องถิ่น ถือเป็น 1 ใน 11 ด้านที่จะต้องถูกปฏิรูปจากสมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ หรือ สปช.เพื่อให้ท้องถิ่นเป็นหน่วยงานที่มีศักยภาพ ประสิทธิภาพ ไร้การทุจริต และเป็นกำลังหลักในการให้บริการกิจการสาธารณะแก่ประชาชนต่อไป

เมื่อเช็กเสียงของคนท้องถิ่นต่อการคาดหวังกับรัฐบาลใหม่ ก็มีนานาทรรศนะที่แตกต่างกันออกไป เริ่มจาก ชัยมงคล ไชยรบ นายกสมาคม อบจ.แห่งประเทศไทย ระบุว่า เมื่อสถานการณ์คลี่คลายแล้ว โดยเฉพาะมีรัฐบาลใหม่เข้าบริหารประเทศแล้ว ก็อยากเรียกร้องให้มีการทบทวนคำสั่ง และประกาศต่างๆ ของ คสช.ที่ไม่สอดคล้องกับแนวทางการกระจาย อำนาจ โดยเฉพาะ ฉบับที่ 85/2557 และ 104/2557 ที่สวนทางอย่างชัดเจน และสมาคม อบจ.แห่งประเทศไทย เข้าใจถึงเจตนารมณ์ดังกล่าวเป็นอย่างดี แต่เมื่อสถานการณ์ผ่อนคลายแล้ว อยากให้รัฐบาลทบทวนในเรื่องดังกล่าวด้วย

“ส่วนทิศทางของท้องถิ่นนั้นที่กำลังศึกษาแนวทางการปฏิรูปนั้น อยากเรียกร้องให้มีสัดส่วนของคนท้องถิ่น ทั้งจากองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) เทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) รวมไปถึงท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ ผู้เชี่ยวชาญด้านบริหารงานท้องถิ่น ข้าราชการส่วนท้องถิ่น และนักวิชาการด้านท้องถิ่นเข้าไปเป็นกรรมการหรืออนุกรรมการด้านต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิรูปท้องถิ่นด้วย เพราะคนเหล่านี้อยู่กับปัญหาของท้องถิ่นมาตลอด จะเข้าใจปัญหาและทิศทางของท้องถิ่นเป็นอย่างดีว่าจะเดินไปอย่างไร จึงจะตอบโจทย์ของสังคมและชุมชนท้องถิ่นได้” นายกสมาคม อบจ.แห่งประเทศไทย ระบุ

ขณะที่ บุญเลิศ บูรณุปกรณ์ นายก อบจ.เชียงใหม่ และประธานสมาพันธ์ อบจ.ภาคเหนือ และถูกวางตัวให้เป็นนายกสมาคม อบจ.แห่งประเทศไทย คนต่อไป ถือว่ามีสายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นกับรัฐบาลชุดก่อน โดย “บุญเลิศ” มองว่า จะต้องลดบทบาทของภูมิภาคลง เพราะในต่างประเทศ เช่น ญี่ปุ่น อเมริกา ฝรั่งเศส หรือหลายประเทศในแถบยุโรป รัฐบาลจะมีหน้าที่ไม่กี่อย่าง ส่วนใหญ่บทบาทการพัฒนาจะตกอยู่กับท้องถิ่น

ประธานสมาพันธ์ อบจ.ภาคเหนือ แนะรัฐบาลชุดใหม่ว่า ควรดำเนินการตามแผนการกระจายอำนาจ และปฏิรูปท้องถิ่นอย่างจริงจัง เพื่อให้ท้องถิ่นเข้มแข็ง มีความคล่องตัวในการทำงาน และมีงบประมาณที่เพียงพอต่อการให้บริการประชาชน หรือทำโครงสร้างขนาดใหญ่ และที่อยากย้ำคือ ก่อนหน้านี้กระแสจังหวัดจัดการตนเองมาแรง และประชาชนให้การตอบรับเป็นอย่างดี หากสานต่อเรื่องจังหวัดจัดการตนเอง หรือท้องถิ่นจัดการตนเอง ก็จะสอดคล้องกับแนวทางการกระจายอำนาจมากยิ่งขึ้น

ด้านเกรียงไกร ภูมิเหล่าแจ้ง นายกสมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย ให้ความเห็นคล้ายกันว่า ประกาศ คสช. 2 ฉบับคือ 85 และ 104 อยากให้มีการทบทวน และเคารพเสียงของประชาชน เพราะผู้บริหารและสมาชิกสภาท้องถิ่นมาจากประชาชน ฉะนั้นจะต้องรับผิดชอบทางการเมืองเกี่ยวกับนโยบายต่างๆ ที่ให้ไว้กับประชาชน หากนักการเมืองท้องถิ่นคนไหนทำไม่ได้ ก็จะได้บทเรียนจากพี่น้องประชาชนเอง ฉะนั้นจึงอยากให้รัฐบาลทบทวนในเรื่องดังกล่าวด้วย

“ส่วนทิศทางการกระจายอำนาจนั้น อยากให้พิจารณาเรื่องภารกิจต่างๆ และงบประมาณที่จะต้องจัดสรรมาให้ท้องถิ่น เพราะที่ผ่านมาท้องถิ่นขนาดเล็กมีงบประมาณไม่เพียงพอต่อการบริการประชาชน นอกจากนี้ ยังมีความเหลื่อมล้ำระหว่างท้องถิ่นขนาดใหญ่และท้องถิ่นขนาดเล็กด้วย จึงอยากให้คณะกรรมการปฏิรูปด้านท้องถิ่นได้คำนึงถึงเรื่องนี้ให้มาก” นายเกรียงไกร กล่าว

ด้านดำรงค์ เภตรา นายกเทศมนตรีตำบลเกาะสีชัง จ.ชลบุรี ประธานสันนิบาตเทศบาลภาคตะวันออก และถูกวางตัวให้เป็นนายกสมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทยคนต่อไป กล่าวว่า ที่ผ่านมากระแสการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดโดยตรง และข้อเสนอหลายอย่างมีประโยชน์ เช่น ผลักดันให้เกิดการกระจายอำนาจที่เพิ่มขึ้น ถือว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง อย่างในปี 2560 นี้ จะผลักดันให้เทศบาลตำบลเกาะสีชัง เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษด้านการเป็นศูนย์กลางการขนส่งสินค้า และเมืองท่องเที่ยว

ด้าน นพดล แก้วสุพัฒน์ นายกสมาคมองค์การบริหารส่วนตำบลแห่งประเทศไทย กล่าวเช่นกันว่า ท้องถิ่นไม่เคยหยุดนิ่งที่จะไม่ผลักดันให้เกิดการกระจายอำนาจที่เพิ่มขึ้น ท้องถิ่นทั้ง 3 สมาคม คือ อบจ.เทศบาล และ อบต.ทำมาตลอด แต่ก็สะดุดมาตลอด ดังนั้นจึงอยากฝากกับรัฐบาลใหม่ว่า ช่วยผลักดันให้เกิดการกระจายอำนาจแก่ท้องถิ่นที่เพิ่มขึ้นด้วย

นายกสมาคม อบต.ฯ กล่าวอีกว่า ที่หนักสุดคือ เรื่องงบประมาณ ที่เกิดปัญหากับท้องถิ่นทุกปี งบประมาณไม่เพียงพอต่อการพัฒนา บาง อบต.เหลืองบประมาณไม่ถึง 1 ล้านบาท ถามหน่อยว่าเงินจำนวนนี้จะไปพัฒนาอะไรได้ หากจะจัดเก็บภาษีก็มีอำนาจจำกัด ฉะนั้นทางออกคือเพิ่มอำนาจมาให้ท้องถิ่นได้ดูแลตัวเองทั้งด้านรายได้ การบริหารจัดการ มีอิสระ มีความคล่องตัว ส่วนจะตรวจสอบอย่างไรก็ให้เป็นไปตามระเบียบ

ขณะที่ฝ่ายข้าราชการส่วนท้องถิ่น อย่าง ศักดิพงศ์ ธรรมอาชวกุล ประธานสมาพันธ์ปลัดเทศบาลแห่งประเทศไทย กล่าวว่า เห็นด้วยที่จะผลักดันให้มีการสนับสนุนแนวทางการ กระจายอำนาจเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะร่างกฎหมายท้องถิ่น ที่จะต้องทำให้ท้องถิ่นมีรายได้เพิ่มขึ้น ตาม พ.ร.บ.รายได้ท้องถิ่น มีการกระจายอำนาจเพิ่มขึ้น มีการบริหารงานบุคคลที่ก้าวหน้า ข้าราชการส่วนท้องถิ่นเติบโตในสายงานของตัวเองได้ และมีอนาคตที่ดี สิ่งเหล่านี้จะเป็นภารกิจหลักในการขับเคลื่อนงานของข้าราชการส่วนท้องถิ่นต่อไป

ทั้งหมดคือเสียงสะท้อนของคนท้องถิ่นทั้งฝ่ายการเมืองและฝ่ายข้าราชการประจำ ทั้ง อบจ.เทศบาล และ อบต.เพื่อให้รัฐบาลใหม่ ภายใต้การบริหารงานของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้า คสช. ได้มีการปฏิรูปท้องถิ่นและการกระจายอำนาจอย่างแท้จริงต่อไป