EIC ธนาคารไทยพาณิชย์  ออกบทวิเคราะห์ เรื่อง  Reverse logistics โอกาสใหม่ธุรกิจขนส่งไทยในกระแส e-Commerce โดยระบุว่า

·        Reverse logistics หรือการขนส่งสินค้าคืนสู่ผู้ขาย มีแนวโน้มเติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่ อง โดยมีปัจจัยสนับสนุนหลักจากนโยบ ายการคืนสินค้าฟรีของธุรกิจ e-Commerce ทั้งนี้ ประเมินว่าอัตราการคืนสินค้าเฉลี่ ยอยู่ที่ราว 30% ของจำนวนการสั่งซื้อสินค้าออนไล น์ทั้งหมด โดยคาดว่าในปี 2018 ตลาด reverse logistics มีมูลค่าราว 1.1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐฯ โดยเฉพาะทวีปยุโรปมีสัดส่วนมูลค่ าการคืนสินค้าคิดเป็น 45% ของโลก โดยมีสินค้าแฟชั่นเครื่องแต่งกา ยและสินค้าอิเล็กทรอนิกส์เป็นสิ นค้าที่ถูกคืนมากที่สุด จากการให้สิทธิผู้บริโภคในการคื นสินค้าได้อย่างเปิดกว้าง

·        อีไอซีคาดการณ์ว่าบริการ reverse logistics ของไทยในปัจจุบันมีมูลค่าราว 3 พันล้านบาท และมีแนวโน้มเติบโตต่อเนื่องโดย มีปัจจัยจากการเติบโตของธุรกิจ e-Commerce โดยเฉพาะกลุ่ม B2C และนโยบายการคืนสินค้าฟรี ซึ่งทำให้การส่งคืนสินค้ามากขึ้ นตามไปด้วย ซึ่งจะเป็นโอกาสของผู้ให้บริการขนส่งและโลจิสติกส์ ที่จะก้าวเข้าสู่ธุรกิจนี้ นอกจากการให้บริการขนส่งสินค้าก ลับจากผู้ซื้อแล้ว การให้บริการคลังสินค้าเพื่อรอง รับ reverse logistics สำหรับสินค้าที่ส่งไม่สำเร็จและ สินค้าที่ถูกส่งคืนเป็นสิ่งที่ ผู้ประกอบการควรคำนึงถึง

Reverse logistics หรือการขนส่งสินค้าคืนสู่ผู้ขาย มีแนวโน้มเติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยมีปัจจัยสนับสนุนหลักจากนโยบ ายการคืนสินค้าฟรีของธุรกิจค้าป ลีกออนไลน์ โดย reverse logistics ส่วนใหญ่เกิดขึ้นในธุรกิจ e-Commerce ซึ่งผู้ซื้อมีความต้องการที่จะคื นสินค้าจากสาเหตุหลายประการ เช่น สินค้าเสียหาย สินค้ามีตำหนิ สินค้าไม่ตรงตามที่โฆษณาไว้ ได้รับสินค้าผิด เป็นต้น ซึ่งประเมินว่าอัตราการคืนสินค้ าเฉลี่ยอยู่ที่ราว 30% ของจำนวนการสั่งซื้อสินค้าออนไล น์ทั้งหมด ทั้งนี้ ประเมินว่ามูลค่าตลาด e-Commerce โลกจะมีการเติบโตขึ้น 23%YOY ในปี 2018 ซึ่งมีสัดส่วนเป็น 12% ต่อตลาดค้าปลีกโลก และจะส่งผลให้ reverse logistics เติบโตตามไปด้วย นอกจากนี้ ในด้านการซื้อสินค้า PwC พบว่า การให้บริการคืนสินค้าฟรี (free return shipping) มีส่วนในการตัดสินใจซื้อสินค้าอ อนไลน์มากที่สุด ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะช่วยสนั บสนุน reverse logistics อีกด้วย

ในปี 2018 คาดว่าตลาด reverse logistics ของโลกมีมูลค่าประมาณ 1.1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐฯ และมีการเติบโตอย่างต่อเนื่องกว่ า 22%CAGR ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะในทวีปยุโรป สินค้าส่วนใหญ่ที่มีการคืนเป็นสิ นค้าประเภทแฟชั่นและเครื่องแต่ งกาย (30%) สินค้าอิเล็กทรอนิกส์ (15%) โดยในทวีปยุโรปมีสัดส่วนมูลค่าข องการคืนสินค้าราว 45% ของโลก เนื่องจากมีการให้สิทธิผู้บริโภ คเกี่ยวกับการคืนสินค้า ทำให้ผู้บริโภคสามารถคืนสินค้าที่สั่งซื้อออนไลน์ โทรศัพท์ และ email ได้ภายใน 14 วัน ในทุกกรณี ดังนั้น หากมีการกำหนดนโยบายคืนสินค้าดั งกล่าวทั่วโลก จะทำให้ตลาด reverse logistics เข้ามามีบทบาทสำคัญใน ecosystem ของธุรกิจขนส่งและโลจิสติกส์มาก ขึ้นเรื่อยๆ ในการรองรับการคืนสินค้าจากการซื้ อออนไลน์

ส่วนในประเทศไทย การให้บริการ reverse logistics มีปัจจัยขับเคลื่อนจากการเติบโต ของธุรกิจ e-Commerce โดยเฉพาะ B2C และนโยบายการคืนสินค้าฟรี ในปี 2018 คาดว่ามูลค่าตลาด e-Commerce ของไทยจะเติบโตขึ้นถึง 18%YOY เป็น 7 หมื่นล้านบาท โดยมีแรงผลักดันจากการซื้อขายสิ นค้าแฟชั่นเครื่องแต่งกายและสิน ค้าอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งเป็นสินค้าที่คนไทยนิยมซื้อ ทางออนไลน์มากที่สุด แต่ก็เป็นสินค้าที่มีสัดส่วนการ ส่งคืนสูงสุดเช่นกัน เนื่องจากผู้บริโภคไม่ได้เลือกห รือทดลองสินค้าโดยตรง ทำให้เกิดความผิดพลาดจากการสั่ง ซื้อสินค้าออนไลน์อยู่บ่อยครั้ง ถึงแม้ว่าประเทศไทยยังไม่มีการอ อกกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคในการ คืนสินค้าที่สั่งซื้อทางออนไลน์ แต่กลุ่มธุรกิจค้าปลีกออนไลน์ต่ างๆ โดยเฉพาะกลุ่ม B2C ต่างก็มีการกำหนดนโยบายการคืนสิ นค้าของตนเอง เพื่อเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันแ ละดึงดูดลูกค้า โดยขั้นตอนการคืนสินค้าจะต้องสะ ดวกรวดเร็วและไม่มีการเก็บค่ าบริการกับลูกค้า เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีในการ ซื้อสินค้าและสร้างความมั่นใจให้ กลับมาใช้บริการอีกครั้ง ยกตัวอย่างเช่น ในกรณีของ Lazada มีการกำหนดระยะเวลาที่สามารถคืน สินค้าได้นานที่สุดถึง 14 วัน ขึ้นอยู่กับประเภทสินค้า โดยต้องกรอกข้อมูลเพื่อทำการคืน สินค้าออนไลน์ระบุสาเหตุการคืนสิ นค้า วิธีการคืนเงิน และสถานที่ในการคืนสินค้า ได้แก่ ไปรษณีย์ไทย ร้านสะดวกซื้อ โดยเมื่อกรอกแบบฟอร์มการคืนสำเร็ จแล้ว นำแบบฟอร์มดังกล่าวมาติดไว้ที่ห น้ากล่องและนำไปส่งคืนตามสถานที่ ที่ได้ระบุไว้โดยในแบบฟอร์มมีกา รรวมค่าจัดส่งไว้แล้ว ลูกค้าจึงไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย เพิ่มเติม จากนั้นลูกค้าสามารถติดตามผลการ ตรวจสอบสินค้าได้ในระยะเวลาประม าณ 14 วัน เพื่อรอรับเงินคืน

การเติบโตของธุรกิจ e-Commerce และนโยบายการคืนสินค้าฟรีจะสนับ สนุนธุรกิจ reverse logistics ในไทย ซึ่งในปัจจุบันมีมูลค่าตลาดอยู่ ราว 3 พันล้านบาทให้เติบโตมากขึ้นไปด้ วย ซึ่งจะส่งผลบวกต่อผู้ให้บริการด้ านโลจิสติกส์ในการขนส่งสินค้ าขาไปยังลูกค้าและขากลับสู่ผู้ ขายอีกด้วย

นอกจากการส่งสินค้าคืนผู้ขายแล้ ว การให้บริการคลังสินค้าเพื่อรอง รับ reverse logistics จะสามารถช่วยให้ผู้ประกอบการเพิ่มมูลค่าให้กับการบริการได้มากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะการรองรับสินค้าที่ส่งไ ม่สำเร็จ (failed delivery) และเป็นสินค้าที่ยังไม่ถูกเปิดก ล่องซึ่งมีสัดส่วนเฉลี่ยอยู่ที่ ราว 5%-10% ของการสั่งซื้อสินค้าออนไลน์ทั้ งหมดที่เป็นสินค้าสภาพดีและสามา รถนำกลับมาขายอีกครั้ง ซึ่งจำเป็นต้องใช้คลังสินค้าในก ารจัดเก็บ เพื่อเตรียมพร้อมในการซื้อขายครั้ งใหม่โดยไม่ต้องส่งสินค้าคืนผู้ ขายต้นทางทันที ทั้งนี้ การให้บริการคลังสินค้าเพื่อรอง รับ reverse logistics จะทำให้ผู้ประกอบการสามารถสร้าง รายได้เพิ่มขึ้นเป็น 3 ช่องทาง ได้แก่ ค่าขนส่งสำหรับสินค้าที่ส่งไม่สำ เร็จ ค่าขนส่งสินค้าจากคลังสินค้าเมื่อมีการสั่งสินค้า (re-order) อีกครั้ง และค่าขนส่งสินค้าส่งคืนต้นทางใ นกรณีที่ไม่มีการสั่งสินค้าชิ้น นั้นอีก

อีไอซีมองว่าการมีจุดบริการรับฝ ากคืนสินค้า การให้บริการจัดการคลังสินค้า และการใช้เทคโนโลยี เป็น 3 ปัจจัยสำคัญหากผู้ประกอบการจะก้ าวเข้าสู่ธุรกิจ reverse logistics ในอนาคตธุรกิจ reverse logistics มีแนวโน้ม

ที่จะเติบโตได้มากขึ้น อีกทั้งยังมีผู้ให้บริการไม่มาก นัก จึงเป็นโอกาสให้กับผู้เล่นหน้าใ หม่ในการให้บริการดังกล่าว โดยเฉพาะการให้บริการสำหรับกลุ่ มธุรกิจ e-Commerce แบบ B2C ซึ่งอีไอซีมองว่า หากผู้ประกอบการจะก้าวเข้าสู่ธุ รกิจ reverse logistics ควรต้องคำนึงถึงปัจจัยสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ 1) การมีจุดรับบริการรับฝากคืนสินค้ า (pick-up and drop-off point) ที่ครอบคลุมและสะดวก เช่น จุดรับบริการภายในสถานีรถไฟฟ้า ร้านสะดวกซื้อ ห้างสรรพสินค้า หรือปั๊มน้ำมัน 2) การให้บริการจัดการคลังสินค้าสำ หรับสินค้าที่ถูกปฏิเสธ ซึ่งช่วยเพิ่มรายได้จากการให้บริ การคลังสินค้าและการขนส่งได้ทั้ งการส่งกลับต้นทางและส่งสินค้ าให้ลูกค้า และ 3) การใช้เทคโนโลยีมาช่วยในการบริก าร เช่น การใช้ระบบ API เชื่อมต่อกับฐานข้อมูล ในการจัดการคำสั่งซื้อเพื่อลดคว ามผิดพลาด ลดระยะเวลาในการทำงาน ทั้งนี้ อีไอซีมองว่า บริการ reverse logistics เป็นธุรกิจที่น่าจับตามองอีกธุร กิจหนึ่งที่จะทำให้ผู้ประกอบการ ที่มีความเชี่ยวชาญในการขนส่งแล ะการบริหารคลังสินค้า มีส่วนแบ่งทางการตลาดในการขนส่ง สินค้าเพิ่มมากยิ่งขึ้น

ผู้ประกอบการที่ต้องการก้าวเข้า สู่ธุรกิจ reverse logistics ควรคำนึงถึง 3 ปัจจัยสำคัญ ได้แก่ การมีจุดบริการรับฝากคืนสินค้า การให้บริการจัดการคลังสินค้า และการใช้เทคโนโลยี ด้วยความต้องการบริการ reverse logistics ที่เพิ่มขึ้นจากการเติบโตของธุร กิจ e-Commerce ประกอบกับจำนวนผู้ประกอบการในธุ รกิจนี้ยังมีไม่มากนัก จึงเป็นโอกาสของผู้ประกอบการในธุ รกิจขนส่งและโลจิสติกส์ จะขยายขอบเขตการบริการมากขึ้น นอกจากนี้ การรับสินค้ากลับคืนจากจุดรับฝา กสินค้ายังสามารถช่วยเพิ่มสินค้ าขากลับในการขนส่งเพื่อกลับไปยั งต้นทางได้อีกด้วย

ผู้ค้าปลีกออนไลน์ควรวางแผนการบ ริการเพื่อรองรับสินค้า reverse logistics ที่จะเกิดขึ้นจากการมีนโยบายคืน สินค้าฟรี ที่ส่งผลให้มีการคืนสินค้าเพิ่ม ขึ้นตามมา  โดยเฉพาะหลังจากช่วงแคมเปญที่มี ปริมาณการสั่งซื้อสินค้าสูงกว่ าปกติ ผู้ค้าปลีกออนไลน์จึงควรวางแผนก ารขยายความสามารถในการรองรับสิน ค้าที่จะถูกส่งคืน รวมถึงการเลือกผู้ให้บริการด้าน โลจิสติกส์ที่มีความเชี่ยวชาญด้ าน reverse logistics มาช่วยบริหารจัดการสินค้าที่เหม าะสม เพื่อลดผลกระทบในการทำงานส่วนอื่นๆ