พระสมเด็จวัดระฆังฯได้สร้างมาแล้วนับถึงวันนี้ (พ.ศ.2556) กว่า 140 ปี มีเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับพระสมเด็จ ที่เจ้าพระคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) สร้างไว้มากมาย ไม่มีข้อยุติ และยังไม่เป็นที่รู้กันแจ้งชัด อาทิ จุดประสงค์ในการสร้างพระสมเด็จ เริ่มสร้างพระสมเด็จเมื่อใด จำนวนการสร้าง สร้างแล้วเสร็จให้แจกจ่าย หรือบรรจุกรุไว้ที่ไหนบ้าง เรื่องที่ยังไม่ชัดแจ้งเหล่านี้นับเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของพระสมเด็จวัดระฆังที่จะมีผู้ศึกษา วิเคราะห์กันมากมาย
มีหลักฐานที่น่าเชื่อถือบ้าง ไม่น่าเชื่อถือบ้าง นอกเหนือจากการพิจารณาพระสมเด็จแท้ๆ ที่เจ้าพระคุณสมเด็จ พระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) สร้างขึ้นว่าเป็นอย่างไร องค์ไหนเป็นพระสมเด็จวัดระฆังฯ ที่แท้จริง เป็นพระองค์ครู ที่จะนำมาศึกษาวิเคราะห์ในเรื่องของพิมพ์ทรง เนื้อหามวลสารและธรรมชาติความเก่าเกิดได้อย่างไร ทั้งนี้เพราะ เรื่องราวเหล่านี้เกิดขึ้นมานานกว่า 140 ปี และไม่มีการบันทึก เป็นหลักฐานไว้ มีเพียงเรื่องราวบอกเล่ากันต่อๆ มา และสิ่ง ก่อสร้างคือพระองค์ใหญ่ๆ ที่เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ได้สร้างไว้ให้พวกเราอนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาค้นคว้ากันต่อมาเท่านั้น
ประการที่สำคัญอีกเรื่องหนึ่งที่ทำให้ความจริงของ การสร้างพระสมเด็จวัดระฆังฯ ถูกบิดเบือนขึ้นไปอีก คือเรื่อง "พุทธพาณิชย์" เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินเงินทองจำนวนมหาศาล ทำให้เรื่องที่ไม่ชัดเจนอยู่แล้ว ถูกบิดเบือนไป ยากที่จะลบล้างนำกลับมาให้ถูกต้องได้
อีกประการหนึ่ง ตามที่เชื่อกันว่า พระสมเด็จวัดระฆังไม่ได้เป็นพระที่ลงกรุหรือบรรจุกรุนั้น เป็นความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง เพราะมีหลักฐานที่ชัดเจนว่า พระสมเด็จวัดระฆังมีการบรรจุกรุ หลักฐานที่ประจักษ์คือในหนังสือเล่มเก่าๆ ที่ลงพิมพ์เป็นที่แพร่หลาย เช่น หนังสือตำราพิจารณาพระสมเด็จฯ เล่มแรกของประเทศไทย ของตรียัมปวาย และหนังสือสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) โดย ฉันทิชัย ตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ.2495 ทั้งสองเล่มมีความตอนหนึ่งว่า นายเทศน์ผู้เป็นศิษย์ก้นกุฏิของสมเด็จ เล่าให้พระอาจารย์ขวัญฟังว่า "สมเด็จพูดกับนายเทศว่า เห็นจะสร้าง ไม่ครบ ๘๔,๐๐๐ เสียแล้ว ให้รวมเอาพระพิมพ์ครั้งแรกทรง ๖ ชั้น ๗ ชั้น ซึ่งทำเป็นพระคะแนนห้าร้อยและคะแนนพัน รวมกันให้ครบ ๘๔,๐๐๐ เถอะ แล้วบรรจุไว้ตามกรุตามวัดหรือพระที่สมเด็จสร้าง ส่วนพิมพ์ ๗ ชั้นนั้นให้บรรจุที่กรุวัดไชโย อุทิศส่วนกุศลให้โยมผู้หญิง"
บัดนี้ได้ถึงเวลาแล้ว ด้วยอภินิหารของเจ้าพระคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) และความศักดิ์สิทธิ์ของพระสมเด็จวัดระฆังที่เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ได้สร้างขึ้น ได้ดลบันดาลให้เรื่องราวต่างๆ ที่ไม่แจ้งชัดมากว่า 140 ปี ได้มีข้อยุติเกิดขึ้นแล้ว โดยมีหลักฐานเชิงประจักษ์ที่สำคัญคือ "พระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์มาตรฐานที่ได้บรรจุกรุไว้" ซึ่งผู้เขียนจะได้นำเสนอให้ท่านผู้อ่านได้พิจารณาในลำดับต่อๆ ไป