โรคมะเร็งต่อมลูกหมากเป็นโรคมะเร็งอันดับ 4 ที่ตรวจพบในชายไทย มักพบบ่อยในชายสูงอายุ 50 ปีขึ้นไป ยิ่งมีอายุสูงขึ้นยิ่งมีความเสี่ยงมากขึ้น จากสถิติของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ พบว่าอัตราการเกิดใหม่ของโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก อยู่ที่ 7.5% ต่อประชากร 1 แสนคน อย่างไรก็ตามโรคมะเร็งต่อมลูกหมากสามารถรักษาให้หายได้หากพบในระยะเริ่มต้น
“ต่อมลูกหมาก” เป็นอวัยวะที่อยู่ส่วนลึกบริเวณโคนอวัยวะเพศที่อุ้งเชิงกรานมีหน้าที่สร้างน้ำเมือก โดยเมือกนี้จะช่วยหล่อเลี้ยงและป้องกันสารพันธุกรรมของอสุจิให้สามารถปฏิสนธิได้ในการมีเพศสัมพันธ์ มะเร็งต่อมลูกหมากมักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มต้น แต่เมื่อโรคเริ่มเข้าสู่ระยะลุกลามอาจมีอาการผิดปรกติได้ เช่นมีอาการลำบากขณะเริ่มปัสสาวะ ปัสสาวะไม่พุ่ง ปัสสาวะผิดปกติ อาจมีอาการปวดขณะปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อยโดยเฉพาะเวลากลางคืน หากมะเร็งอยู่ในระยะแพร่กระจายและลุกลามเข้ากระดูกอาจมีอาการปวดกระดูกที่รุนแรงโดยไม่มีสาเหตุ และน้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ ผู้ที่มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งควรรีบพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อรับการวินิจฉัยอย่างละเอียด อาทิ การเจาะเลือดเพื่อหาสารบ่งชี้มะเร็ง (PSA) ตรวจคลำทางทวารหนัก การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ และการตรวจอัลตราซาวด์ต่อมลูกหมากผ่านทางทวารหนัก ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก คือ ผู้สูงอายุตั้งแต่ 50 ปี ขึ้นไป มีประวัติคนในครอบครัวโดยเฉพาะบิดาหรือพี่น้องที่ได้รับวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากเชื้อชาติโดยพบมากในชาวตะวันตกมากกว่าชาวเอเชีย และผู้ที่รับประทานเนื้อสัตว์ หรืออาหารไขมันสูงเป็นประจำ
มะเร็งต่อมลูกหมากมักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มต้นดังนั้นการป้องกันที่ดีที่สุดคือการตรวจเช็คสุขภาพเป็นประจำทุกปี ปัจจุบันมีการตรวจพบผู้ป่วยโรคมะเร็งต่อมลูกหมากมากขึ้น เนื่องจากประชาชนเริ่มมีความรู้เรื่องโรคจึงมีการตรวจเช็คสุขภาพ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในระยะแรกเริ่มส่วนใหญ่เป็นคนกรุงเทพฯ ขณะที่ผู้ป่วยในต่างจังหวัดยังขาดความรู้ มาพบแพทย์ช้า และไม่ได้รับการตรวจสุขภาพสม่ำเสมอ จึงทำให้เข้ารับการวินิจฉัยช้าและโรคได้พัฒนาความรุนแรงเกินกว่าจะสามารถรักษาโรคให้หายขาดได้ นอกจากนี้ในปัจจุบันยังมีปัญหาเรื่องการเข้าถึงการรักษาในกรณีที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาที่เป็นนวัตกรรมใหม่ๆ
นพ ดนัย มโนรมณ์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญพิเศษทางเดินปัสสาวะ สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวว่า “ข้อจำกัดทางการตรวจวินิจฉัยค่า PSA คือสถานพยาบาลบางแห่งโดยเฉพาะขนาดเล็ก ห้องปฏิบัติการไม่สามารถตรวจได้จึงต้องส่งไปห้องปฏิบัติการส่วนกลางหรือภายนอก ซึ่งใช้เวลาและค่าใช้จ่ายในการตรวจสูง ปัจจุบันประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ควรจะมีโปรแกรมตรวจสุขภาพที่มีการตรวจเช็คค่าบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมาก (PSA)ด้วยเนื่องจากผู้สูงอายุชายมีความเสี่ยงที่จะเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ ปัจจุบันยังมีการรักษาแบบทางเลือกนอกเหนือจากการรักษาแบบแผนปัจจุบันมากมาย เช่น การรักษาด้วยสมุนไพรต่างๆ ซึ่งผลที่ตามมาคือ หากประชาชนเลือกการรักษาทางเลือกอื่น กว่าจะกลับเข้าสู่การรักษาในแผนปัจจุบันอาจจะช้าเกินไป ทำให้คนไข้สูญเสียโอกาสได้การรักษาได้”
ทางด้าน ทีมแพทย์โรงพยาบาลในเครือบริษัท พริ้นซิเพิล เฮลท์แคร์ จำกัด แนะนำเช่นกันว่า มะเร็งต่อมลูกหมากในระยะแรกจะไม่มีอาการผิดปกติ แต่การรักษาตั้งแต่ระยะนี้จะได้ผลดีและเป้าหมายของการรักษาคือการหายขาดจากโรค ดังนั้นการตรวจพบโรคในระยะแรกๆ จึงมีความสำคัญ เป็นเหตุให้แนะนำการตรวจคัดกรองในผู้ชายที่อายุมากขึ้น ด้วยการตัดชื้นเนื้อตรวจมะเร็งต่อมลูกหมาก TRUS-Biopsy : Transrectal Ultrasound with Biopsy Prostate เป็นการตัดชิ้นเนื้อจากต่อมลูกหมากโดยการสอดเครื่องมืออัลตราซาวด์ ที่มีช่องใส่เข็มสปริงสำหรับตัดเอาชิ้นเนื้อจากต่อมลูกหมากไปตรวจทางพยาธิวิทยาว่าเป็นมะเร็งหรือไม่ ครั้งละ 10 – 12 ชิ้น ใช้เวลาตรวจประมาณ 15 - 30 นาที ทำได้ทั้งการดมยาสลบ ฉีดยาชาเข้าไขสันหลัง หรือใช้ยาชาเฉพาะที่ ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้หลังทำการตัดชิ้นเนื้อ
สำหรับเมื่อไหร่ต้องทำการตรวจชิ้นเนื้อต่อมลูกหมากนั้น แพทย์จะแนะนำตรวจชิ้นเนื้อในรายที่ตรวจเลือดพบค่าสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมาก (PSA) สูงกว่าเกณฑ์ปกติ ตรวจร่างกายพบความผิดปกติ เช่น คลำได้ก้อนเนื้อ หรือลักษณะต่อมลูกหมากแข็งผิดปกติ เป็นต้น หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือเรื่องสุขภาพอื่นๆ
