หยิบยกหนังสือชื่อ "ตามรอยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ในนครศรีธรรมราช" ซึ่งจัดพิมพ์โดยวัดเขาขุนพนมขึ้นมาอ่าน ก่อนการเดินทางสู่นครศรีธรรมราช จังหวัดหนึ่งในภาคใต้ ฝั่งอ่าวไทย เพื่อทำทริปถ่ายรายการ "รัชกับดุ๊ก ออน ทัวร์" พาให้นึกย้อนไปในอดีตครั้งยังเรียนอยู่ในสมัยประถมที่ครูวิชาสังคมมักเล่าเรื่องเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยประวัติศาสตร์ที่ว่าพระเจ้าตากสินมหาราชทรงผนวช ณ เมืองนครศรีธรรมราช
จนกระทั่งเข้ารับการคัดเลือกเป็นทหารเกณฑ์ ตัวผู้เขียนเองได้มีโอกาสเดินทางไปที่วัดเขาขุนพนม ด้วยรับอาสาร่วมสร้างอนุสาวรีย์ของ พระองค์ท่าน พร้อมกับสัมผัสถึงศรัทธาของคนเมืองคอนที่มีต่อพระองค์ และดูเหมือนเป็นการตอกย้ำริ้วรอยของประวัติศาสตร์ที่แม้นไม่มีการจารึกเป็นลายลักษณ์อักษร แต่ฝังรากลึกอยู่ในตำนานการบอกเล่าของชาวนครศรีฯ
เลยถือโอกาสในครั้งนี้ย้อนกลับไปดูสถานที่อันเป็นที่มาของข้อสันนิษฐานดังกล่าวที่วัดเขาขุนพนม อ.พรหมคีรี ซึ่งห่างจากตัวเมืองนครศรีธรรมราชไม่ไกลมากนักอีกครั้ง โดยมี อ.นริศ น้อยทับทิม มัคคุเทศก์ดีเด่นเป็นผู้คอยบอกเล่าเรื่องราว
ผนวกกับบทความของ อ.ชวลิต อังวิทยาธร นักประวัติศาสตร์ท้องถิ่นนครศรีธรรมราช ผู้ศึกษาค้นคว้าข้อมูลในเรื่องดังกล่าวได้อธิบายว่า การตามรอยสมเด็จพระเจ้าตากสินนั้นเกิดขึ้นจาก บทความเพลงร้องเรือ สถานที่ วัตถุโบราณ และโบราณสถานที่ยังเหลือร่องรอยให้ปรากฏ รวมถึงมุมมองการบอกเล่ากล่าวกันมาจากบรรพบุรุษมากกว่า 200 ปี
บทความร้องเรือที่ว่ามานั้นมีดังนี้
"ฮาเหอ ว่าแป๊ะหนวดยาวเราสิ้นทุกข์ {lt}br{gt} เอาศพใส่โลงดีบุกค้างไว้ในดอนดง {lt}br{gt} ลูกเจ้าจอมหม่อมปลัดถือฉัตรธง {lt}br{gt} เอาศพไปค้างไว้ในดอนดง {lt}br{gt} ค่อยปลงศพบนเมรุใหญ่ เหอ"
ส่วนคำอธิบายถอดความว่าไว้นั้นคือ แป๊ะหนวดยาว นั้นอาจหมายถึงสมเด็จพระเจ้าตากสิน เมื่อทรงสิ้นพระชนม์ในพระตำหนักเขาขุนพนม (ดอนดง) โดยสันนิษฐานว่า ในระยะเวลาดังกล่าวพระองค์ทรงพำนัก ณ ตำหนักบนเขาขุนพนม มีการสร้างวัด และโบสถ์มหาอุตรหลังพระองค์สิ้นพระชนม์ เพื่อใช้เป็นสถานที่ประกอบกิจทางศาสนา และเก็บพระบรมศพ และใช้ซึ่งภายในถ้ำโดยมีร่องรอยหลักฐานสิ่งของเครื่องใช้ในสมัยกรุงธนบุรีปรากฏอยู่ ก่อนจะมีการปลงพระศพพร้อมกับศพของเจ้าพระยานคร (หนู) ที่เมรุใหญ่สนามหน้าเมือง ซึ่งปรากฏเป็นพระวิหารสูงในปัจจุบัน
ความสัมพันธ์ของเมืองนครศรีธรรมราชกับกรุงธนบุรี เรื่องการยกทัพมาปราบชุมนุมพระยานครศรีธรรมราช (หนู) ซึ่งพระเจ้าตากสินทรงยกทัพทางเรือมาด้วยพระองค์เอง ขึ้นฝั่งที่หน้า "วัดท่าโพธิ์" จนปรากฏชื่อ "ถนนตากสิน" ในระหว่างการกรีธาทัพในครั้งนี้ทรงเลื่อมใสศรัทธาต่อองค์พระบรมธาตุ เข้านมัสการและปฏิบัติธรรม รวมทั้งปฏิสังขรณ์ วิหารทับเกษตรรวมองค์พระบรมธาตุ ทำให้ชาวนครเรียกทางเดินบริเวณนี้ว่า "ทางเดินเจ้าตาก" รวมถึงเจดีย์หิน ภายในบริเวณวัดพระบรมธาตุวรมหาวิหาร ที่ชาวนครเรียกว่า "เจดีย์เจ้าเมือง"
นอกจากนี้ ยังทรงอัญเชิญพระไตรปิฎกฉบับนครศรีธรรมราชไปยังกรุงธนบุรีในครั้งการชำระพระไตรปิฎกสมัยกรุงธนบุรีอีกด้วย โดยในครั้งนั้นทรงสร้างพระพุทธรูป เพื่อเป็นอนุสรณ์และทดแทนพระไตรปิฎกดังกล่าวมีชื่อว่า "พระบรมราชา" หรือพระบรมราชาที่ 4
และนี่ก็คือเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยในร่องรอยของประวัติศาสตร์ที่ได้รับการบอกเล่าผ่าน มากว่า 200 ปี ของเมืองนครศรีธรรมราช เมืองที่มีเรื่องราวให้น่าค้นหาอีกมากมาย ซึ่งในโอกาสหน้าผู้เขียนจะได้นำเสนอต่อไป